Historia

Bardzo trudno jest, choćby w przybliżeniu ustalić datę powstania wsi Zbylitowska Góra, gdyż brak jest dokumentu lokacyjnego, czy też innych dokumentów choć parafia powstała w II połowie XIII w., nie zawsze musiał zachodzić związek między założeniem wsi, a ustanowieniem w niej placówki duszpasterskiej. Choć oba te fakty często zdarzały się równocześnie. Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1325 r., ale niewątpliwie wieś jest znacznie starsza i swymi początkami sięga zapewne XII w., a może nawet nieco wcześniejszych czasów. O wczesnym jej powstaniu może też świadczyć nazwa wsi „Góra”, która jest początkowo używana w najstarszych opisach w języku łacińskim, a następnie też „Gorra”, gdyż tego rodzaju nazwy geograficzne były w użyciu od XII w. Można więc przyjąć, że wieś Zbylitowska Góra powstała w okresie osadnictwa wczesnopiastowskiego, najpóźniej do końca XII wieku. Po raz pierwszy z obecną nazwą wsi spotykamy się w 1581 r., gdzie w spisie poborowym powiatu pilźnieńskiego z tegoż roku występuje jako „Parochia Gora Zbiltowskiego”. Jednak nazwa ta nie była jeszcze przyjęta, gdyż następne wzmianki z roku 1596 wymieniają wieś jako „Gora”. Dopiero w dokumentach wydanych w II połowie XVII wieku występuje powszechnie nazwa „Góra Zbylitowska”. W tym to właśnie czasie do wielu nazw geograficznych o jednakowym brzmieniu, a dotyczących różnych miejscowości dodawano drugi człon – określający – w celu ich rozróżnienia. W wypadku Zbylitowskiej Góry człon określający został wzięty od nazwiska rodowego Zbylitowskich, którzy byli właścicielami wsi. Tak ustalona nazwa przyjmuje się i jest w powszechnym użyciu, mimo że jeszcze w wielu dokumentach była zniekształcana i podawana jako: Gora Zbeltowska, Gora Zbyltowska, Zbyłtowska Gora. Zbylitowska Góra położona 8 km od Tarnowa, na skarpie Dunajca (240 m n.p.m.), z zachodu przechodzi w łagodną równinie od strony południowej i wschodniej z małym spadkiem terenu w kierunku Świerczkowa. Jak wiele wsi składa się z przysiółków, które noszą nazwy: Buczyna (od lasu bukowego obok którego jest położona), Podgórze (część wsi na zboczu opadającym do Doliny Dunajca), Skotnik (w tej części zapewne wypasano bydło, a są tu ku temu sprzyjające warunki), Soślina (od lasu sosnowego znajdującego się w tej części wsi) i Kobiela.
Parafia Zbylitowska Góra istnieje od pierwszej połowy XIV wieku pod wezwaniem Podwyższenia Św. Krzyża, a obejmowała do niedawna wszystkie okoliczne wsie, łącznie ze Świerczkowem, Koszycami, Zgłobicami i Sieciechowicami za Dunajcem.