Sakrament pokuty i pojednania

Możemy z niego skorzystać w naszym Kościele:
– każdego dnia pół godziny przed Nabożeństwem rannym i wieczornym
– w pierwsze piątki miesiąca godzinę przed Nabożeństwem wieczornym
– przed świętami Bożego Narodzenia i Wielkanocy w wyznaczonym dniu od godz. 14.30 – 16.00 i 16.30 – 17.00
– w czasie rekolekcji wielkopostnych w wyznaczonym dniu Pojednania i Pokuty
– w sytuacjach wyjątkowych o każdej porze

Por. Komisja do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski:

Bóg Ojciec okazał swoje miłosierdzie przez Chrystusa, jednając z sobą wszystko, co jest na ziemi i co jest w niebie, przywracając pokój przez Jego krew przelaną na krzyżu. Jezus zaś nie tylko wzywał ludzi do pokuty, aby porzucili grzechy i z całego serca nawrócili się do Boga, lecz także przyjmując grzeszników, pojednał ich z Ojcem. Rozpoczynając zbawczą mękę, w tę noc, w której został wydany, ustanowił Ofiarę Nowego Przymierza w swojej Krwi na odpuszczenie grzechów, a po zmartwychwstaniu zesłał Ducha Świętego na Apostołów, aby mieli władzę odpuszczania i zatrzymywania grzechów; powierzył im również posłannictwo głoszenia w swoim imieniu pokuty i odpuszczania grzechów wszystkim narodom.Lud Boży na liczne i różne sposoby podejmuje i pełni nieustanną pokutę. Uczestnicząc w cierpieniach Chrystusa przez cierpliwość, spełniając dzieła miłosierdzia i miłości, z dnia na dzień coraz bardziej się nawracając według Ewangelii Chrystusa, staje się w świecie znakiem nawrócenia do Boga.W sakramencie pokuty wierni „otrzymują od miłosierdzia Bożego przebaczenie zniewagi wyrządzonej Bogu i równocześnie jednają się z Kościołem, któremu grzesząc zadali ranę, a który przyczynia się do ich nawrócenia miłością, przykładem i modlitwą”.Ponieważ grzech jest obrazą Boga, która zrywa przyjaźń z Nim, pokuta „zmierza ostatecznie do tego, abyśmy ukochali Boga i całkowicie się Jemu powierzyli”.Grzesznik, który dzięki łasce miłosiernego Boga wchodzi na drogę pokuty, wraca do Ojca, który „pierwszy nas umiłował” (J 4,19). Jednakże z niezbadanej i łaskawej tajemnicy Bożego zrządzenia ludzie są połączeni z sobą nadprzyrodzoną więzią, wskutek czego grzech jednego szkodzi także wszystkim, podobnie jak świętość jednego przynosi dobrodziejstwa wszystkim” . Dlatego pokuta niesie z sobą także pojednanie z braćmi, którym grzech zawsze szkodzi.Chrześcijanin, który po grzechu pod wpływem Ducha Świętego przystępuje do sakramentu pokuty, powinien przede wszystkim całym sercem nawrócić się do Boga. To wewnętrzne nawrócenie serca, zawierające żal za grzechy i postanowienie nowego życia, wyraża się przez wyznanie grzechów wobec Kościoła, przez należyte zadośćuczynienie i poprawę życia. Wyznanie grzechów powinien poprzedzić rachunek sumienia (przypomnienie i policzenia wszystkich grzechów) Bóg zaś udziela odpuszczenia grzechów za pośrednictwem Kościoła, który działa przez posługę kapłanów.

a) Żal za grzechy
Między aktami pokutującego pierwsze miejsce zajmuje żal, czyli „ból duszy i obrzydzenie sobie popełnionego grzechu z postanowieniem niegrzeszenia na przyszłość” . Albowiem „do Królestwa Chrystusa możemy wejść tylko przez „metanoję”, to jest przez wewnętrzną przemianę całego człowieka, dzięki której zaczyna on właściwie myśleć, sądzić i układać swoje życie, przeniknięty tą świętością i miłością Boga, które w Jego Synu zostały ostatecznie objawione oraz w pełni nam udzielone (por. Hbr 1,2; Kol 1,19; Ef 1,23)”. Prawdziwość pokuty zależy od tej skruchy serca. Nawrócenie powinno dotknąć wnętrza człowieka, aby go coraz głębiej oświecać i coraz bardziej upodabniać do Chrystusa.

b) Spowiedź
Do sakramentu pokuty należy wyznanie grzechów, pochodzące z prawdziwego poznania siebie wobec Boga i z żalu za grzechy. To wewnętrzne badanie serca i zewnętrzne oskarżenie powinno się odbywać w świetle Bożego miłosierdzia. Spowiedź wymaga od penitenta woli otwarcia swojego serca przed sługą Bożym, od spowiednika zaś duchowej umiejętności sądzenia, dzięki której działając w imieniu Chrystusa, na podstawie władzy kluczy odpuszcza lub zatrzymuje grzechy.

c) Zadośćuczynienie
Dopełnieniem prawdziwego nawrócenia jest zadośćuczynienie za winy, poprawa życia oraz naprawa szkód. Rodzaj i miara zadośćuczynienia powinny być dostosowane do penitenta, aby każdy naprawił porządek, który naruszył, i został uzdrowiony z choroby, na którą cierpiał, odpowiednim lekarstwem. Pokuta powinna być zatem rzeczywiście lekarstwem na grzech i środkiem do odnowy życia. W ten sposób penitent „zapominając o tym, co jest poza nim” (Flp 3,13) na nowo włącza się w misterium zbawienia i wytęża siły ku temu, co jest przed nim.

d) Rozgrzeszenie
Grzesznikowi, który w sakramentalnej spowiedzi okazuje swoje nawrócenie słudze Kościoła, Bóg udziela przebaczenia przez znak rozgrzeszenia i w ten sposób sakrament pokuty zostaje dopełniony. Zgodnie z Bożym planem, według którego ukazała się ludziom dobroć i miłość Zbawiciela – naszego Boga, Bóg chce przez widzialne znaki udzielić nam zbawienia i powtórnie odnowić zerwane przymierze. Przez sakrament pokuty Ojciec przyjmuje Syna, który do Niego wraca, Chrystus bierze na ramiona zgubioną owcę i odnosi do owczarni, a Duch Święty na nowo uświęca swoją świątynię albo pełniej w niej zamieszkuje. Ukazuje się to przez odnowione lub gorliwsze uczestnictwo w uczcie Pańskiej, którą Kościół z radością sprawuje po powrocie syna wracającego z daleka.Jeżeli zachodzi potrzeba, niech kapłan pomaga penitentowi w całkowitym wyznaniu grzechów, niech go napomni, aby szczerze żałował, że obraził Boga, stosownymi radami niech go wspiera w rozpoczęciu nowego życia i w razie potrzeby poucza o obowiązkach chrześcijańskiego życia.Jeżeli penitent spowodował szkodę lub zgorszenie, kapłan powinien go nakłonić do postanowienia naprawy tego zła.Następnie kapłan wyznacza penitentowi zadośćuczynienie, które ma być nie tylko przebłaganiem za przeszłe winy, lecz także pomocą do nowego życia i lekarstwem na chorobę duszy. Dlatego, o ile to możliwe, zadośćuczynienie powinno odpowiadać ciężkości i rodzajowi grzechów.Właściwym zadośćuczynieniem jest modlitwa, wyrzeczenie, a przede wszystkim usługi oddawane bliźnim i uczynki miłosierdzia. W ten sposób staje się jasne, że grzech i jego odpuszczenie mają charakter społeczny.Penitent okazuje swoją skruchę i postanowienie nowego życia przez jakąś modlitwę, w której prosi o przebaczenie Boga Ojca. Wypada użyć modlitwy złożonej ze słów Pisma św. Po modlitwie penitenta kapłan wyciąga ręce lub przynajmniej prawą rękę nad głową penitenta i wypowiada formułę rozgrzeszenia, w której istotne są słowa: „Ja odpuszczam tobie grzechy w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”. Gdy kapłan wymawia końcowe słowa, kreśli nad penitentem znak krzyża.Formuła rozgrzeszenia wskazuje, że pojednanie penitenta ma źródło w miłosierdziu Ojca, ukazuje związek między pojednaniem grzesznika i misterium paschalnym Chrystusa; podkreśla rolę Ducha Świętego w odpuszczeniu grzechów; wreszcie rzuca światło na kościelną stronę sakramentu, ponieważ prosi się o pojednanie z Bogiem i otrzymuje się je przez pośrednictwo Kościoła.Penitent otrzymawszy odpuszczenie grzechów, wysławia miłosierdzie Boże i składa dzięki Bogu krótką inwokacją wyjętą z Pisma św. Następnie kapłan odsyła go w pokoju. Penitent kontynuuje i wyraża swoje nawrócenie przez życie zgodne z Ewangelią Chrystusa i coraz bardziej przeniknięte miłością Boga, „bo miłość zakrywa wiele grzechów” (1 P 4,8).